وبلاگ تخصصی علوم پزشکی

نوشته شده در تاريخ پنج شنبه 15 ارديبهشت 1390برچسب:,

توسط عماد |

کلیات:
گاستروستومی از راه پوست برای رساندن غذای کافی و داروها به دستگاه گوارش بدون استفاده از دهان ، حلق و مری و همچنین برای درناژ و تخلیه معده در موارد لازم استفاده می شود . لوله PEG باید فقط توسط پزشک خارج یا تعویض شود و اگر بطور تصادفی خارج شد باید سریعا با پزشک معالج تماس گرفته شود .

استفاده نادرست یا درست کار نکردن با این وسیله ممکن است باعث یکسری عوارض جدی مانند نشت غذا ، عفونت زخم ، فیستول روده یا معده به پوست ، فیستول معده به روده ، سپسیس ( عفونت منتشر ) یا پریتونیت ( عفونت پرده صفاق ) شود . لازم است که استفاده صحیح از آن به طور دقیق آموزش دیده شود .

احتیاط های لازم:
- محل لوله گاستروستومی باید به طور مرتب از نظر وجود عفونت یا ترشح دیده شود و درصورت وجود ترشح ( درناژ ) ، درد غیر طبیعی ( تندرس ) ، تورم و قرمزی باید به پزشک اطلاع داده شود.
- علائمی مانند تهوع ، استفراغ ، اسهال ، دردشکم و کرامپ های شکمی باید به پزشک اطلاع داده شود . گاهی این علائم با تغییر رژیم غذایی قابل کنترل است .
- باید از کلامپ کردن و تازدن لوله کاتتر خودداری شده و زمانی که از لوله استفاده نمی شود کلاهک روی لوله PEG گذاشته و بسته شود . باید از وجود تکمه خارجی لوله ( روی پوست ) و قفل لوله ( برای بستن لوله ) اطمینان حاصل شود .
- باید از کشیدن ، هل دادن ، بازگذاشتن ، تازدن لوله اکیدا خودداری شود . بهتر است لوله با یک باند کشی ( Surgi Fix ) روی پوست ثابت شود .

روش تغذیه:
- لوله گاستروستومی با فواصل سانتیمتری علامت گذاری شده است . همیشه باید قبل از تغذیه به علامت سانتیمتری که نزدیک تر به قسمت بالای تکمه خارجی لوله است توجه شود تا از درست قرار گرفتن محل لوله اطمینان حاصل شود .
- اگر درحین تغذیه ایجاد علایم ضعف قابل توجه ، دردهای کرامپی ، احساس سبکی دردسر ، سرگیجه ، تعریق یا افزایش ضربان قلب رخ داد باید تغذیه متوقف شده و به پزشک معالج اطلاع داده شود .
- بیمار باید درحین تغذیه به حالت نشسته یا نیمه نشسته بوده و یا سر و کمر او 10-6 اینچ بالا باشد . این وضعیت باید نیم ساعت بعد از تغذیه ادامه داده شود .
- نوع ، مقدار و دفعات تغذیه توسط پزشک معالج تعیین می شود . یک روش مناسب برای تغذیه نیز به بیمار آموزش داده می شود . سه روش تغذیه در بیماران شامل متدپمپ ، متد استفاده از نیروی جاذبه و متد بولوس است . در روش پمپ و روش نیروی جاذبه معمولا بیمار مقدار کمتری غذا را به طور دایم و آهسته دریافت می کند . در روش بولوس بیمار مقدار بیشتری غذا را در دفعات کمتر دریافت می کند .
- قبل و بعد از هربار تغذیه لوله گاستروستومی باید توسط 30-50 cc آب شسته شود ( بجز در مواردیکه پزشک توصیه دیگری کرده باشد یا شرایط بیمار اجازه این کار را ندهد مثل وقتی که بیمار استفراغهای شدید پیدا کرده یا اسهال داشته باشد ) .

روش استفاده از نیروی جاذبه:
در این روش ( Gravity Method ) یک سیستم استفاده از نیروی جاذبه برای دادن غذا که شامل یک ظرف سرم مانند آویزان به پایه و شلنگ انتقال غذا است مورد نیاز است . قسمت منتقل کننده این سیستم به قسمت تغذیه ای لوله گاستروستومی وصل می شود و کلامپ موجود بر روی شلنگ سیستم انتقال باز می شود تا شیرخشک تجویز شده به صورت قطره قطره جریان یابد . زمان شروع و مقدار شیر تجویز شده تنظیم و یادداشت می شود . باید قبل از اتمام کامل شیر خشک لوله انتقال بسته شود چون ورود هوا به معده باعث ایجاد احساس ناراحتی در بیمار می شود . برای شستشوی لوله گاستروستومی سیستم انتقال از آن جدا شده و کلاهک قسمت شستشوی لوله ( Flush Port ) برداشته می شود و سپس با استفاده از یک سرنگ حاوی 30-50cc آب ، داخل لوله شستشو داده شده و کلاهک مجددا بسته می شود . برای شستشوی سیستم انتقال قبل از اتمام شیر خشک مقداری آب به ظرف آن اضافه می شود تا با عبورآب لوله انتقال نیز شستشو داده شود .

روش پمپ:
در این روش ( Pump Method ) متصل کننده لوله انتقال غذا یا شیر از یک دستگاه پمپ به قسمت تغذیه ای لوله گاستروستومی وصل می شود . کلامپ لوله گاستروستومی بعد از چک کردن و تنظیم سرعت جریان شیر یا غذا از پمپ ( براساس دستور کارخانه سازنده ) باز می شود . زمان شروع ، سرعت تنظیم ، مقدار غذا و زمان پایان یادداشت می شود . قبل از تخلیه شدن کامل سیستم انتقال باید جهت شستشو به آن آب اضافه شود تا هوا وارد معده نشده و موجب احساس ناراحتی شکم بیمار نشود . بعد از تخلیه ، لوله سیستم انتقال کلامپ شده و از لوله گاستروستومی جدا می شود . سپس لوله گاستروستومی به روشی که قبلا گفته شد شستشو می شود . باید احتیاط لازم در مورد عدم تخلیه کامل سیستم انتقال قبل از اضافه کردن آب به آن بعمل آورده شود . چون هوای داخل لوله ممکن است وارد معده شده و منجر به احساس ناراحتی در او شود .

تمیز کردن لوله گاستروستومی:
اقدامات زیر روزی دو بار یا به دفعاتی که پزشک دستور داده است برای تمیز کردن لوله گاستروستومی باید انجام شود :
- گیره پلاستیکی اطراف لوله از حالت قفل ( بسته ) خارج شده و نزدیکترین عدد به قسمت فوقانی تکمه خارجی روی پوست بر حسب سانتیمتر یادداشت شود .
- پوست اطراف محل ورود لوله با آب و صابون تمیز شده و توجه خاص به قسمت های زیر تکمه روی پوست مبذول شود .
- سپس با آب خالی نواحی اطراف تکمه را شستشو داده واجازه داده می شود پوست اطراف لوله PEG به طور خودبخود با جریان هوا به طور کامل خشک شود .
- پوست از نظر وجود ترشح ، قرمزی ، دردناک بودن و تورم بررسی شده و درصورت وجود به پزشک معالج اطلاع داده شود . نیازی به پانسمان کردن نیست و بهتر است که پوست محل ورود در معرض هوای آزاد قرار داشته باشد .
- لوله PEG با آب و صابون بدون اعمال هیچ گونه هل دادن یا کشیدن لوله شسته شده و سپس با پاشیدن یا اسپری آب تمیز شود .

برخورد با مشکلات احتمالی:
- درصورت بیرون آمدن لوله PEG بعلت کشیده شدن اتفاقی نترسیده و با نگه داشتن لوله سریعا" با پزشک معالج تماس گرفته شود . درصورت عدم کارگذاری مجدد ، سوراخ موجود در معده خیلی سریع ترمیم می شود .
- برای جلوگیری از انسداد لوله با غذا و داروها بعد از هر بار استفاده باید لوله با یک سرنگ حاوی 30-50cc آب شسته شود . اگر لوله به طور کامل با غذا یا دارو مسدود شد نیز باید فقط از آب گرم برای باز کردن آن استفاده کرد .
- نکته مهم عدم استفاده از هیچ محصول دیگر بجز آب گرم برای شستشو و بازکردن لوله است و می توان برای کمک به باز شدن به آرامی و بدون ایجاد فشار زیاد لوله را ماساژ داد. درصورت عدم رفع انسداد لوله باید با پزشک معالج تماس گرفته شود .
- نشت از اطراف لوله گاستروستومی ممکن است علامت جابجایی لوله بعلت هل دادن یا کشیده شدن و یا بزرگ شدن سوراخ آن بوده و باید با پزشک معالج تماس گرفته شود . ترشح اطراف لوله گاهی به علت عفونت رخ داده و تمیز کردن لوله به طور روزانه و استفاده از پمادهای آنتی بیوتیک جلدی در اوایل کارگذاری آن باعث کم شدن وقوع عفونت می شود . درمان عفونت با دستور پزشک معالج انجام می شود .
- وجود سرفه های مزمن ، استفراغ های زیاد ، خون درلوله ، ترشح خونی در اطراف لوله ، وجود خون در مدفوع یا استفراغ خونی ، دردهای شدید شکمی و تب باید به پزشک معالج اطلاع داده شود تا بر اساس علت درمان لازم انجام شود .